Trong nhiều thập kỷ làm nhân viên cấp cứu và huấn luyện sơ cứu, tôi đã chứng kiến mức độ mà mọi người sẵn sàng làm để cứu người thân. Bản năng phải làm điều gì đó rất mạnh mẽ và đáng trân trọng. Tuy nhiên, ở Việt Nam và nhiều nền văn hóa khác, tôi thường thấy những người có thiện ý nhưng thiếu hiểu biết dựa vào truyền thuyết hoặc “mẹo dân gian” để xử lý cơn đau tim.
Một quan niệm sai lầm tồn tại và rất nguy hiểm là sử dụng chanh—hoặc vắt nước chanh vào miệng nạn nhân, hoặc bắt họ cắn một lát chanh để “đánh thức” hoặc “thông tắc”. Chuyên gia sơ cấp cứu Tony Coffey chia sẻ.
Là một chuyên gia về sơ cấp cứu, tôi phải nói rằng:
Thực hành này rất nguy hiểm, vô ích, và làm chậm trễ việc điều trị cứu sống.
Tại sao chanh lại là “kẻ thù” trong cơn đau tim?
Khi một người bị đau tim (nhồi máu cơ tim), cơ thể họ đang trong tình trạng khủng hoảng. Họ có thể buồn nôn, chóng mặt, hoặc sắp mất ý thức. . Ưu tiên hàng đầu trong bất kỳ trường hợp cấp cứu nào là quản lý đường thở.. Chúng ta cần một đường đi rõ ràng để oxy đến phổi.
Đặt một lát chanh, hoặc bất kỳ thức ăn hay chất lỏng nào, vào miệng người đang khó thở, há hốc miệng, hoặc chập chờn ý thức sẽ tạo ra nguy cơ nghẹn ngay lập tức.
Tắc đường thở:
Nếu nạn nhân mất ý thức, cơ bắp sẽ thả lỏng , và lát chanh có thể trượt lùi và chặn thanh quản (khí quản). Lúc đó, thay vì chỉ còn vấn đề về tim, bạn có một nạn nhân bị thiếu oxy không thể thở .
Hít phải dịch:
Vắt nước chanh có tính axit vào miệng người đang thở khò khè hoặc nôn có thể khiến họ hít phải chất lỏng vào phổi. Điều này có thể dẫn đến viêm phổi do hít phải hoặc kích ứng nặng đường thở, khiến quá trình hồi phục phức tạp hơn nhiều.
Nguyên tắc y khoa cơ bản:
Cơn đau tim (hoặc Nhồi máu cơ tim) là do sự tắc nghẽn nguồn cung cấp máu đến cơ tim. Nước chanh trong dạ dày hay miệng không có tác dụng gì trong việc làm thông thoáng động mạch bị tắc nghẽn.
Mọi chuyện không phải lúc nào cũng như trong phim.
Một lý do khác khiến người ta tự dùng mẹo dân gian là họ không nhận ra mình đang bị đau tim. Chúng ta bị định hình bởi phim ảnh để tìm kiếm “cơn đau tim kiểu Hollywood” — một người đàn ông ôm ngực trong đau đớn và ngã quỵ.
Trên thực tế, các triệu chứng có thể tinh vi, và đau ngực không phải lúc nào cũng xuất hiện.
Các dấu hiệu và triệu chứng cần chú ý bao gồm:
- Khó chịu, không chỉ là đau: Có thể cảm thấy như áp lực, bị ép, hoặc đầy ở giữa ngực, thậm chí cảm giác khó tiêu kéo dài.
- Cơn đau lan: Cảm giác khó chịu lan ra cánh tay, lưng, cổ, hàm hoặc vùng bụng.
- Suy nhược cơ thể: Khó thở, đổ mồ hôi lạnh, buồn nôn hoặc nôn .
Các triệu chứng này có thể xấu đi trong vài giờ hoặc vài ngày. Khác với đau thắt ngực , thường giảm khi nghỉ ngơi, các triệu chứng của nhồi máu cơ tim kéo dài. Chờ xem liệu mẹo dân gian có hiệu quả hay không sẽ tiêu tốn thời gian quý báu, “Giờ Vàng” trong đó can thiệp y tế có thể cứu mô tim khỏi bị hoại tử.
Quên chanh đi, đây là quy trình sơ cứu chuẩn
Nếu bạn nghi ngờ nhồi máu cơ tim, quên chanh, gừng và kim đi. Thực hiện ngay các việc sau:
- Call for Help: Dial 115 (or your local emergency number) immediately. Every minute without professional care reduces the chance of survival. .
- Rest: Help the person sit down in a comfortable position. Physical exertion strains the heart further.
- Calm: Reassure them. Anxiety increases heart rate and oxygen demand.
- Dùng thuốc (nếu an toàn): Nếu người bệnh không dị ứng, bạn có thể cho họ uống 300 mg Aspirin (ngậm nhai rồi nuốt) để giúp ngăn hình thành thêm cục máu đông.
- Prepare for CPR: If they become unconscious and stop breathing normally or only make gasping attempts to breathe, you must be ready to start CPR immediately.
Mục tiêu của bạn với tư cách người sơ cứu không phải là chữa khỏi nhồi máu cơ tim — đó là việc của các bác sĩ tại bệnh viện. Càng chậm trễ, càng nhiều mô tim bị tổn thương. Nhiệm vụ của bạn là cố gắng ngăn tình trạng xấu đi, giữ an toàn cho họ, giữ đường thở thông thoáng và đưa sự trợ giúp chuyên nghiệp đến. Đừng lãng phí thời gian với chanh. Thời gian là cơ tim.
Tác giả: Paramedic Tony Coffey – Chuyên gia Cấp cứu & Đồng sáng lập Kỹ năng Sinh tồn SSVN
>> Để trang bị kỹ năng sơ cứu bài bản, bao gồm kỹ thuật CPR và sử dụng máy sốc tim AED, bạn có tham khảo các khóa học của SSVN Tại Đây.
