Khi dân số Việt Nam ngày càng già đi, các trường hợp cấp cứu như nhồi máu cơ tim, đột quỵ và co giật xảy ra cho người cao tuổi tại nhà đang gia tăng. Chuyên gia cấp cứu ngoại viện người Úc – Ông Tony Coffey chia sẻ kinh nghiệm về các vấn đề này.
“Nhồi máu cơ tim, đột quỵ và co giật là 3 tình trạng rất khác nhau và thường hay bị nhầm lẫn với nhau,” ông nói.
“Nhồi máu cơ tim xảy ra khi mạch máu trong cơ tim bị tắc nghẽn. Đột quỵ là khi mạch máu trong não bị tắc nghẽn hoặc vỡ, và co giật là tình trạng hoạt động điện não không thể kiểm soát xảy ra giữa các tế bào não.”

Nhồi máu cơ tim
Nhồi máu cơ tim thường được nhận biết qua các triệu chứng như đau ngực, khó thở và buồn nôn/ói. Tuy nhiên, ở người cao tuổi, các triệu chứng này có thể biểu hiện khác và đôi khi bị nhầm lẫn với chứng khó tiêu hoặc mệt mỏi.
“Đau ngực thường là triệu chứng mọi người nghĩ đến khi nói về nhồi máu cơ tim, nhưng không phải ai cũng trải qua triệu chứng này, đặc biệt là nếu họ có các bệnh lý khác như tiểu đường” ông Tony cho biết và nhấn mạnh “Ngoài ra phụ nữ cũng không phải lúc nào cũng cảm thấy đau ngực khi bị nhồi máu cơ tim.”
Ông Tony khuyên những người chăm sóc và các thành viên trong gia đình cần chú ý đến các dấu hiệu và triệu chứng khác của nhồi máu cơ tim. Vì phản ứng chậm với nhồi máu cơ tim có thể dẫn đến hậu quả rất nghiêm trọng. Việc quan trọng nhất là cần đưa người bệnh đi cấp cứu ngay lập tức, bệnh nhân được điều trị để làm thông mạch máu và khôi phục lưu lượng máu về tim càng sớm thì cơ hội hồi phục càng cao.
Đột quỵ
Đột quỵ, do tắc nghẽn lưu lượng máu lên não hoặc vỡ mạch máu dẫn đến chảy máu trong não, có thể gây tổn thương não vĩnh viễn và nặng hơn là tử vong.
Ông Tony nhấn mạnh tầm quan trọng của việc nhận biết các dấu hiệu đột quỵ, được tóm tắt để ghi nhớ với từ FAST. FAST viết tắt cho các từ: F = Face ( Khuôn mặt bị xệ một bên), A= Arm (Yếu hoặc tê 1 bên tay), S= Speech (Phát âm không còn rõ hoặc ú ớ, cứng miệng, nói không tạo câu có ý nghĩa) và T=Time (Thời điểm cần gọi cấp cứu ngay lập tức).
“Ngay cả khi các dấu hiệu và triệu chứng này biến mất sau một thời gian ngắn (triệu chứng này còn được gọi là 1 cơn đột quỵ nhẹ hoặc cơn thiếu máu não thoáng qua (TIA), người bệnh vẫn cần phải được điều trị y tế khẩn cấp, vì nạn nhân có thể bị 1 cơn đột quỵ khác tái phát với hậu quả nghiêm trọng ngay sau đó.”
Việc nhận biết và phản ứng nhanh khi thấy các dấu hiệu này có thể giảm thiểu tổn thương não và tăng cơ hội sống sót cũng như phục hồi sau đó.
“Điều quan trọng nữa là bệnh nhân cần đến bệnh viện có chuyên gia và thiết bị y tế để điều trị đột quỵ. Không phải bệnh viện nào cũng có khả năng này, vì đột quỵ cần được xử lý càng sớm càng tốt để giảm thiểu tổn thương não” ông nói. “Thời gian lúc này là sự sống còn với não của người bệnh.”
Các bác sĩ khuyến cáo nên đến bệnh viện trong vòng 3 đến 4 giờ ngay khi thấy xuất hiện các dấu hiệu triệu chứng đầu tiên, và không nên trì hoãn để người bệnh tại nhà để chữa trị bằng cách thử các phương pháp truyền thống.
Co giật
Co giật, hoặc co giật cơ, cũng là mối lo ngại đối với người cao tuổi, đôi khi do các vấn đề tiềm ẩn như động kinh, rối loạn chuyển hóa (như tiểu đường) hoặc thậm chí là đột quỵ. Ông Tony lưu ý rằng người chăm sóc nên chuẩn bị kiến thức để xử lý co giật bằng cách giữ an toàn cho người bệnh, ngăn ngừa các chấn thương cơ thể khác gây ra do co giật và tính thời gian cơn co giật diễn ra.
Co giật ở người cao tuổi thường có thể dẫn đến té ngã, hoặc té ngã với cú va đập vào đầu có thể gây ra co giật.
Ông Tony nhấn mạnh: “Nếu không có can thiệp y tế thì không có cách nào để làm dứt cơn co giật, vì vậy mục tiêu là ngăn ngừa các chấn thương thể chất khác có thể gây ra do co giật cho đến khi cơn co giật qua đi.”
Ông bổ sung: “Con người không thể tự nuốt lưỡi, vì vậy không nên cố gắng mở miệng họ ra, đưa đồ vật vào miệng hoặc tìm cách kéo lưỡi họ ra. Chỉ cần xoay người bệnh nằm nghiêng để bảo vệ đường thở khi cơn co giật giảm dần.”
Nếu cơn co giật kéo dài hơn 5 phút, người bệnh cần được cấp cứu khẩn cấp.
Những người chăm sóc và các thành viên trong gia đình cần chủ động, chẳng hạn như theo dõi các tình trạng sức khỏe của người cao tuổi, cảnh giác với bất kỳ thay đổi đột ngột nào, học cách nhận biết dấu hiệu nguy hiểm và trang bị kiến thức sơ cấp cứu để chăm sóc người thân của mình và cứu tính mạng của họ trong vài phút vàng ban đầu.